Eskerrik asko Martha

Kaixo denoi!

Eje kafeteroan gaude... 8 hilabeteko bidaiaren ondoren iritsi gara kafeinomanoen mekara. Milaka kafe zuhaitzez inguraturik gaude. Ongi etorri, gaur, Dosquebradas hiritik idazten dizuet. Pereira hiriburuari itsatsirik dago.

Zein da Martha? Galdetuko duzue askok. Martha kolombiarra da baina Irungo Landetxa auzoan bizi da. Juxtu-juxtu Itsasneren gurasoen alboko etxean. Bere lagun baten etxean gaude. ESKERRIK ASKO MARTHA! Jorge eta bere arreba Sandraren etxean. Familikoak bagina bezala hartu gaituzte etxean eta ez dakit zenbat denbora igaroko dugun hemen. Oso oso gustora gaude. Dosquebradas hiria oso handia da baina gu gauden auzoak herri txiki bat dirudi. Giro ederreko auzo lasaia da. Bizitzeko modukoa. Ostegunean iritsi ginen hona eta gutxienez astebukaera pasa harte geratuko gara. Kanpamento basea hemen edukita, eje kafeteroa bixitatzen ari gara.

Gaur kafe finka bat bixitatu dugu, Armenia hiritik 15min-ra dagoena. Lekua ikaragarria. Kafearen prozesu osoa ikasi dugu eta bilketan parte hartu dugu 5 minutuz. Bertako arropa tradizionalak jantzirik. Argazkietan ikusiko duzuen moduan. Ez dut kafearen prozesu osoa hemen esplikatuko, norbaitek kuriosidadea baldin badu itzultzerakoan dena kontatuko. Harrigarrienak iruditu zaizkidan gauza batzuk laburtuko bakarrik:
- Brasil da kafe gehien produzitzen duen herrialdea baina kalitate oso txarrekoa da. Makinekin biltzen dutelako eta fruitu berdeak, gorriak eta adarrak nahasten direlako. Hemengoa eskuz biltzen da, bakarrik fruitu gorriak.
- Kafe landareak bi urte baino gehiago behar ditu fruituak emateko eta15-20 urtez ematen dute bakarrik.
- Landare bakoitzak 8-10 kilo kafe fruitu ematen ditu eta azala kendurik erdia geratzen da.
- Hemengo kafe onena,  osorik esportatzen da, bertakoei bigarren mailako kafe bat utzirik.
- Munduan kafe gehien kontsumitzen duen herrialdea Holanda da.

Hemen gaudenetik gure kafe kontsumoak errekor guztiak hautsi ditu. Bertakoek egunero 6 kafe edaten dituzte gutxienez. Otorduetan kafea edaten dute uraren ordez (ez zait batere gustatu esperientzi hori). Lehen egunetan kosta zaigu gauetan lo hartzea baina ikasten ari gara. Hemen afizionatu batzuk gara.

Bidaiaren kronikara itzulirik, Medellinetik Manizalesera mugitu ginen. Bertan hiru gau igaro genituen. Denbora gehiago geratzeko modukoa zen lekua baina Jorge zain genuen...

Hegoamerikan gehien harritu gaituena, kolonizatzaileekiko dagoen errespetua eta miresmena da. Ez dugu ezer ulertzen... Koloni eskeinitako kale eta plazak, indigenen genozideei omenaldi guneak,... Herrialde guztietan tripak jan beharrean egon gara baina bidaiako momentazoa Manizalesen bizi genuen, Argazkian ikusiko duzuen moduan. Kolonizatzaileei (orokorrean) eskeinitako parkea, 10 metroko eskultura erraldoi eta guzti. Euskal Herria, Espainia eta Frantziarik askatzen denean berdina gertatuko dela uste duzue? EH zapaldu zutenei plazak eta kaleak eskeiniko zaizkie? Hemengo independentziak analizatzeko modukoak dira...

Manizales herriko argazki batzuk sartuko ditut kronikan baina ez dago gauza gehiegi kontatzeko.

Besarkadak!

Zein dabil hor?

Kaixo denoi!

Orain ez nator kronika idaztera. Gero idatziko dut, sin falta!

Aspalditik idatzi behar nuen kontutxo batekin nator. Blog hau blogspot zerbitzariarena da eta zerbitzu hau google-k eskeintzen du. Nola ez google-k blogeko datu guzti-guztiak gordetzen ditu eta horietako batzuk erabiltzearen esku jartzen ditu. Datu horietako batzuk zuei buruz dira. Lasai ez dira datu pertsonalak... Baina bai eskeintzen du irakurleek nondik irakurtzen duzuen eta datu horrek seko harrituta nauka. Irlanda, Ukrania, India, Estatu Batuak, Grezia, ... Nire memoria kaxkarrak ez dit pistarik ematen eta gustura jakingo nuke zeintzuk zareten. Ez baduzue blogean publiko zuen berri eman nahi ez dago arazorik. pirineoak@gmx.es helbidera idatz dezakezue.

Eskerrik asko!
Ondo segi!

Euskal piratak Cartagenan

Kaixo denoi!

Denbora pila igaro da azken kronikatik baina ez gea asko mugitu tarte honetan. Tagangatik Cartagenara eta bertatik Medellinera. Bihar hemendik bagoaz Manizales-era eje kafeterora.

Tagangara itzulirik, esnorkel egingo genuela aipatzen nuen. Goiz osoa igaro genuen uretan. Txalupa batek irla batera eraman zigun eta bertan ordu betez egon ginen uretan. Ondoren hondartza batera eraman ziguten eta hamaiketako jan genuen. Bigarren leku batera eraman ziguten ondoren eta berriz 45minutuz esnorkel egiten ibili ginen. Lekua ikaragarria da, ur transparenteak eta milaka koloretako arrai pila bat. Oso ongi pasa genuen baina ur gainean flotatzen egoteak barku efektua egiten du eta amaierarako seko mareatua amaitu nuen, herrira itzultzerakoan barkutik botaka egin nuen. Esnorkela ez dago niretzat egina baina buzeatzo gogoa jarri zait, ur azpian ez dira olatuak sentitzen. Gainera tubotik arnastearena ez nuen oso lasai egiten eta uste dut hiperbentilatuta ibili nintzela, horrek ere mareatu zidan.

Hurrengo egunean goizeko 6:30tan esnatu ginen eta Taganga-Santa Marta- Barranquilla- Cartagena ibilbidea egin genuen ahal genuen azkarren. Cartagenara Euskal Piratak egun horretan iristen zirela jakin genuen eta beraiekin bazkatzeko gonbidapena genuen. Ezin hutsik egin! Altxorraren mapan X markatzen zuen puntuan elkartu ginen eta lotsarik gabe Cartagenaren zentru historikoan bazkaldu genuen laurok. Arratsaldean kafe batekin parkean egon ginen beraien abenturak entzuten eta gure aportazioa egin genion beraien karibeko harrapakinari (botín). Motxila pixkat hustu genuen. Eskerrik asko! Datorren 25an Portugal konkistatzera doaz, Lisboan lehorreratura. Ondo segi zuen bidaia eta zorte on bidaiako konkistetan!

Cartagenan urteko tenperatura media 30°Ckoa da. Imajinatu ezazue segundo batez ze beroa egiten duen bertan... Gorputza ohitu bitartean paliza bat jo balizute bezala da. Izerditan blai egun osoa... Gu pixkat aklimatatuak iritsi ginen, eskerrak. Cartagena oso oso turistikoa da, alde zaharra oso ederra daukalako eta gainera hondartza pila bat eta ilunabar sinistezina... Dena oso garesti dago eta hostalean bolondres moduan bukatu genuen gaueko turnoa egiten rezepzioan. Gustora egon ginen bertan ia astebetez. Bertatik Medellinera mugitu ginen, kostaldeari agur esanez. Gure asmoa bidaia guztia lurretik egitea zen baina berriz promesa hautsi dugu. Busez 16 ordu dira eta 120.000COP, hegazkinez berriz ordu bat eta 104.000COP. Ez du logikarik baina horrela da. Mundu guztia hegazkinez doa.

Medellin Kolonbiako bigarren hiri handiena da, hiru milioi biztanlerekin. Ia biztanleen 80%a,  gatazka armatuak beraien herrietatik desplazatutako jendea da. Pobrezia nonahi ikus daiteke kalean, jendea ezer gabe iritsi zelako eta iristen jarraitzen dutelako. Dohainik den memoriaren museoan oso ondo esplikatzen da hiriaren eraldaketa eta bertan bizitako gatazka armatuak. Talde armatu ezberdin asko egon dira hirian, bakoitzak bere kontrol guneekin. ELN, FARC, eskuindar talde arrazista pila bat (hiria "garbitzeko" helburuarekin), hiritar babeserako talde armatuak ere bazeuden,... Milaka hildako utzi ditu gatazkak. Garai batean armak banatu ziren herritarren artean beren burua babes zezaten, horietatik batzuk talde berriak sortu zituztelarik.... Erokeria! Hegoera asko aldatu dela esan daiteke. Hiriak bere iragan beldurgarria atzean utzi nahi du eta kultur ekitaldiak eginez eta turismoa erakarriaz beste Medellin bat sortu nahi du. Baina zenbakiak ez daude beraien alde, 2016an  650 hilketa baino gehiago egon ziren hirian (eguneko ia 2 hilketa). Aurten urtarrilaren 1etik, maiatzaren 1era, 179  pertsona erahil dituzte.

Gu hiriaren erdialdean hospedatuak gaude. Ez da batere turistikoa eta bastante utzita dago. Turista ia guztiak hegoaldean dagoen Poblado auzoan daude. Egunez paseatzea gustazo bat da, erabat autentikoa da ingurua hau. Gauez ordea beldurra ematen du. Ilundu baino lehen hotelera itzultzen gara. Hiru egun geratzeko asmoa genuen baina ikusteko gauza pila bat dauzka hiri honek eta astebe daramagu hemen. Bertako jendearekin ez dugu hitz egiteko aukera askorik eduki baina hiriko kaleetan paseatzeak asko transmititzen du eta bizitzari buruz edo bizitzeko moduei buruz pentsarazten dit. Gogorra egiten ari zait hemengo kaleko jendearen egoera. Ezer galtzeko ez daukan jende asko dago.

Zentrotik urrundu ezkero erabat aldatzen da hiria. Kampus inguruan ibili ginen lengoan eta leku oso lasaia da eta berri berria. Atzo liburu azokan egon ginen. Liburu salmenta (2. eskukoak gehienak) eta literatur txarla ezberdinak. Atxaldea bertan pasa genuen, ondoan zegoen jatetxe begano batean bazkalduta. 1982tik martxan dagoen jatetxea. Hegoamerikako leyenda bizia. 35 urtetan ez dira lekuz mugitu. Zorionak " El arbol de la vida"ri. Medellinera etorri ezkero bixitatu beharrekoa. Animalista marka ere ezagutu dugu. Animalirik erabili gabe zapatillak, boltsoak eta kosmetika egiten dituen marka Kolonbiarra. Sei urte daramatza martxan eta dagoeneko hiru denda dauzkate, bi Medellinen eta bat Bogotan. Beraiekin berriketan egon ginen eta zorte onena opa diet.

Ez dugu dena ikusteko aukerarik izan baina bihar bagoaz, noizbait itzultzeko asmoarekin.

Memoriaren museoan, hiriko eta herrialdeko gatazka armatuaren datu pila bat daude, orduak igaro genituen eta bakarrik erdia ikusi genuen. Datu batek markatua utzi zidan eta zuekin konpartitu nahi dut, hemengo egoera ulertzen lagundu dezakelako. Mundu osoan erahildako sindikalisten 50% baino gehiago Kolombian hil dituzte. Oso datur extremoa iruditzen zait...

Beno gaurko nekro-kronika honekin amaitzen dut. Besarkadak denoi Boteroren hiritik.
Baloratu daukazutena!

Aracataca

Urteak dira ez dela trenik geratzen herriko geltokian, baina bertako eserlekuak jendez beterik daude. Elkarrizketa lasaian daude batzuk, besteak errepidera begira, ez dirudi geltoki abandonatu bat. Ongi etorri Aracatacara!
Tren soinua entzuten da bapatean, errepideko barrerak jeisten dira, trena dator. Ondoko herriko minatik ikatza darama Santa Martako portura. Bertatik mundu guztira banatuko dute mineral beltza. Bi lokomotoreen artean ehundik gora bagoi daramazkite. Minutuak irauten ditu ikuskizunak eta bankuetan eserita dagoen jendea isiltzen da. Trenaren soinua herritik zabaltzen da une luze batez inguruko jaun eta jabe bihurturik. Trena geltokitik urruntzen da eta gu ere bai, herriko plazaruntz.
Euria hasi du eta lasai zeuden kaleak berpizten doaz. Umeak etxeetatik ateratzen dira eta putzuetan jolasten, lagunen bila doaz. Hankutsik doaz denak, herriko kaleen okupazioa ikusi daiteke poliki-poliki. Ur putzuak non, umeak bertan saltoka edo futbolean jolasten. Aquapark erraldoi bat bilakatu da herria. Gidari begiratu diot eta umeek emandako inbidiari eutsi ezinik gure bixitarekin jarraitzeko eskatu diot. Minutu bat nahikoa da goitik behera blai egoteko. Irrifarra ahoan dudala herriko plazara iritsi gara. Herriko jaiak dirudite. Ehundaka ume plazan. Beraien unea da, helduak aterpeetan babesturik dauden bitartean aske dira nahi dutena egiteko. Hirukote batek nire atentzioa bereganatu du, etxeko kanaloi baten irteera bizkarrarekin oztopatzen dute ahal duten bitartean eta uraren indarrak beraiena garaitzen duenean alboratzen dira. Besteak frentean itxaroten dute eta laguna kentzen denean ur txorrotak bete betean jotzen die, atzeraka boteaz. Behin eta berriz errepikatzen dute jolasa eta gidarekin nagoelako ez dut parte hartzen nik ere. Herriko plazatik bagoaz, telegrafoaren etxera. Gaboren aitak bertan egin zuen lan eta gaur egun museo txiki batean bilakatu dute. Euriaren erruz itxirik dago baina gidak atzeko atetik sartu gaitu. Barruan bakarrik gaudenez lekuaren zentimetro bakoitza irensteko aukera dut. Gaboren liburu batzuk, bere aitaren eta aitonaren argazkiak, ... Hemen kontatzen dit gidak "Amor en tiempos del colera" liburua Gaboren aitona eta amonaren ixtorioa dela. Berriketan jarraitzen dugu denbora luzez kanpoan euriak jarraitzen duen bitartean. Gaboren familiko kontuak... Herri txikietan ez dago sekreturik. Gaboren irakaslearen etxea, gaboren elizako abenturak,... Plazarako bidean eskola bat gurutzatu dugu, "Gabok hemen ikasi zuen 9 urte harte. Herritik familia joan zen arte. Garai haietan Montessori eskola bat zen".
Belgikar artista bat etorri zen herrira duela urte batzuk eta bere aportazioa egin zion herriari. Melquiades ijitoaren hilobia egin zuen, bi aldiz hil zen pertsonaia ezagunak ez zuen gutxiago merezi. Hilobia bixitatu ondoren herriko beste etxe historiko batzuk ikusten ditugu eta amaierarako uzten dugu Gabrielen haurtzarokoa. Etxearen magiak liluraturik bakarrik sartu nahi dudala esan diot gidari eta atean agurtu gara.
Eta azkenik Garcia Marquez handiaren etxea... Duela urte batzuk osorik berria egin zuten museo bilakatzeko baina oraindik energia nabari da bertan. Gaboren omenez ipuin moduan idatzi nahi nuen kronika hau baina ez dudala lortu uste dut. Gaborekin amestu dugun guztiontzat besarkadak Macondotik
09/05/2017

Argazki guztiak internetetik hartu ditut. Egun magikoa osorik sentitzeko ez nuen mobila eraman.
PD: Makondoko hiru harritxo dauzkat motxilan zuentzako. Testu honi iruzkina egiten dioten lehen hirurentzako. Zer da zuentzako Gabo irakurtzea? Hor erantzun beharreko galdera. Nire erantzuna: Egitaz bizi banitu bezala gogoratzen ditut bere liburuak, nire iragan bilakatu dira pertsonaien bizipenak. Horixe da niretzat bere magia.

Karibeko kostan babesturik

Kaixo denoi!
Karibera iritsi gara eta beroak eta mozkitoek akabatzen ari gaituzte, baina zein ederra den... Nire bizitzako errekor guztiak hautsi ditut, lau egun jarraian hondartzan bainatzen, ondo ezagutzen ez didazuenentzat nire hondartza media bi urtetik behin bainu bat hartzea da.

Kostako lehenengo herria Riohacha izan zen, Guajira departamenduko hiriburua. Ez dauka ezer berezirik eta ez dago ia turismorik baina bidean topatu dugunez bertan igaro genituen bi egun. Asmoa guajirako desertura joatekoa zen, Cabo de la Vela eta Punta Gallinas, baina garraio publikorik ez dagoela sinestarazi ziguten mundu guztiak eta tour organizatu batean joan beharra genuela. Ideiz aldatu eta kostako beste aldera hartu genuen. Ondoren enteratu gara garraio publikoa eta merkea dagoela, beraz norbait Kolonbiara baldin badator, jakin dezala Guajirako desertura joan daitekela merke eta libreki. Gezurti madarikatuak! Turismo bulegoan ere informazio manipulatua eman ziguten.

Bigarren geldialdia Kariben Palominon izan da. Herri oso txikia eta turistikoa. Duela hamar urte herri honetan ez zen kanpoko inor ibiltzen eta motxileroak ez zituzten ikusi ere egin nahi. Duela bi urte 10 bat hostel zeuden. Gaur egun ehundik gora daude. Gehienak oso hospedaje txikiak dira, hamaka eta kanpina jartzeko lekuarekin bakarrik. Oso turismo hippia erakartzen du. Herriak bere xarma mantentzen du. Hondartzatik km batera dago herria eta hotel guztiak hondartzarako bidean daude, herritik kanpo gehienak. Bertakoek mugatu arazi dituzte eraikuntza berriak eta gehienez bi pisukoak izan behar dute eta teilatua ostoekin estalia egon behar du. Dagoeneko saturatzen hasita dago ingurunea baina hemendik 20 urtera nola egongo den imajinatzeak beldurtzen nau. Herrian ez dago estolderia sistemarik eta ur zikin guztia lurrazpira botatzen dute. A ze etorkizuna!
Baina herrixka honen oberena, ikusten ez dena da... Inguruan droga sail ikaragarriak daude eta horiek babesteko paramilitarrak. Hauek dira herrian agintzen dutenak. Adibide bezala... Aste Santuan lapurreta batzuk gertatu omen ziran herrian. Lapurrekin amaitzeko parakoak "  Toque de queda" ipini zuten herrian. "Oheratzen ez dena, guk oheratuko dugu" esaldiak zeuzkaten papertxoak agertu ziren herritik, beti ere turismo guneetatik aparte. Ahh... eta toque de queda bakarrik bertakoentzat da, turistak egunero egin dezakete parranda berandu arte. Zergatik? Bi arrazoi nagusi daude gure babesleak izateko. 1) Turismoak, diru beltza negozio zurietan txuritzeko aukera ematen die
2) Turista festazaleek, beraien droga kontsumitzen dute. Horrela gutxiago kanpora eraman behar dena.
Babesten dutena ez da edozein turista, duela aste batzuk hondartzan dohainik lotan zeuden bikote bat jipoitu zuten eta bertatik bota. Beti bezala, dirurik ez baduzu ez zara ongi etorria.
Herri honen beste datu kurioso bat, sortze data da. Ni baino gazteagoa den herri bat ezagutu dut. 1984an sortu zen.
Oso gustora egon gara Palominon, bi egun geratzekotan ginen baina azkenean lau izan dira. Bere lasaitasunak txunditzen du eta jende gehiena bertan geratzen da denbora luzez baina edertasunaren maskara galtzen duenean onartezina da nola funtzionatzen duen. Turistak bertako herritarrak baino gehiago balio du. Hau guztiagatik BERTARA EZ JOATEKO DEIA luzatzen dut. Boikota Palominori!

Bertatik Santa Martara joan ginen eta bi egun hirian pasa ondoren, berriz herritxo batera mugitu gara Tagangara. Berriz ere turista hippyez inguraturik gaude. Parranda eta hondartza. Gaur Maiatzak 10 Itsasne eta bion urteurrena denez snorkel (buzeo tubituakin) egitera goaz irla batera. Kolarala eta arraitxoak ikustera. Argazkiak ez ditugu edukiko beraz interneteko batzuk igoko ditut.

Ahhh... Gaur Aracatacan egon naiz! Norbaitek ba al daki zergatik? Ez dut ezer kontatuko... ez begiratu interneten, seguruenik erantzuna etxeko apaletan egongo da. Hurrengoan detaile guztiekin kontatuko egun pasa.

Mozkiterakin ikusten dian hamakak, gure logela zen Palominon. Bertan egiten genuen lo. Zoragarria eta super merkea.

Ondo izan!
Besarkadak denontzat!